Links moet het beter doen

Om weer te winnen heeft Links een andere campagnestrategie nodig

Met deze verkiezingsuitslag is er geen andere conclusie mogelijk: de linkse beweging kan business as usual campagnestrategie bij het vuilnis zetten. De campagne van links heeft gefaald. De verkiezingscampagnes van Mamdami in New York en de Groenen in de UK laten zien dat er een alternatief is. Linkse politieke strategie zou moeten gaan over hoe weer een maatschappelijke meerderheid te bouwen voor onverbloemd linkse idealen, en de stemmers achter die 46 extreemrechtse zetels van mening te laten veranderen.

Voor mij was de verkiezingsuitslag een te verwachte teleurstelling. Linkse partijen stonden eind 2023 slechts 33 zetels in de peilingen. Vlak voor de verkiezingen was dat onveranderd 33. Op verkiezingsdag werden dat er 26. PVDA-GL en de SP verloren, Partij van de Dieren bleef steken op een magere 3 zetels. Het extreemrechtse blok heeft 46 zetels. En dat is nog exclusief de naar extreemrechts overhellende VVD. Die stemverhouding zegt ook iets voor het draagvlak van de idealen van de progressieve organisaties voor wie ik dagelijks werk.

Het lag niet aan de inzet van die linkse partijen. De campagneteams hebben hard gewerkt. En ja, ik weet dat dat links de wind tegen heeft. De media is kneiterrechts. Social media algoritmes zijn kneiterrechts. miljardairs sponsoren extreemrechts. En in veel landen in Europa heeft extreemrechts de macht (bijna) in handen. Dat leidt alleen wel tot de harde conclusie dat in die context een klassieke verkiezingscampagne voeren een grote fout was. Het is niet dat je niet moet gaan campagnevoeren op social media, en niet in de talkshows moet gaan zitten, maar je weet vooraf dat je daar de strijd niet meer kan winnen. En dat je strategie moet hebben op de intimidatie, smeercampagnes en zondebok politiek van extreemrechts.

Die business as usual manier van campagnevoeren hangt zwaar op marketing principes. Het gaat ervan uit dat stemmers politieke consumenten zijn die je naar de mond moet praten. En dat het vooral politieke consumenten zijn die toch al bijna op je stemmen, die over te halen zijn dat ook echt te doen, en niet te stemmen op je directe concurrent. Het leunt zwaar op lijsttrekkers die veel aandacht weten te krijgen in de mainstream media, en veel bereik hebben op social media. Het gaat uit van de aanname dat als je maar je verhaal kan zenden aan zoveel mogelijk mensen uit je doelgroep, de kans groter wordt dat er op je gestemd wordt. Aannames met een zwakke onderbouwing, en verstrekkende politieke gevolgen. Het zijn overigens niet alleen linkse politieke partijen die dit doen. Ook NGO's werken met deze campagne methode.

Het dwingt linkse politieke partijen vooral elkaar te bevechten in plaats van de kiezersbasis voor linkse idealen te verbreden. Het verleidt politieke partijen een fors deel van hun budget in te zetten op een politieke marketingcampagne en het zenden van een boodschap in plaats van investeren in een langdurige grondcampagne waarin tienduizenden vrijwilligers rechtstreeks contact hebben met stemmers. Het maakt dat politieke partijen namens hun doelgroep spreken, in plaats van schouder aan schouder staan met mensen.

Het issue waarin zich dat het meest wreekt, is migratie. Op veel andere thema's is er een centrum-linkse maatschappelijke meerderheid. Politieke marketing logica zegt dat als je maar een beetje meebuigt met de roep om strenger migratiebeleid je meer kiezers naar je toehaalt. Zeker de SP en de PVDA hebben dat lang geprobeerd, maar verliezen al jaren verkiezingen. Als verzameld links en maatschappelijke organisaties een gezamenlijke campagne zouden voeren om maatschappelijk draagvlak te bouwen voor migratie dan neemt dat een forse blokkade weg om voor beter klimaatbeleid, eerlijke zorg en herverdeling van welvaart te stemmen. Dat betekent wel dat je daadwerkelijk moet proberen mensen van mening te laten veranderen. Iets dat je niet bereikt in de door extreemrechts gedomineerde social media, maar veel effectiever kan doen in een gesprek van mens tot mens. In de campagne van Mamdami in New York weet hij de snoeiharde islamofobe campagne van zijn extreem rijke tegenstanders te verslaan door op social media te laten zien hoe hij constant in gesprek is met gewone New Yorkers, en door met 90.000 vrijwilligers mensen te bellen en huis aan huis gesprekken te voeren.

Het betekent ook: erkennen dat het migratiedebat in Nederland eigenlijk helemaal niet over migratie gaat. Extreemrechtse stemmers vertellen je constant dat ze eigenlijk geen gelijke rechten accepteren die niet voldoen aan hun waanidee over wat een 'normale' Nederlander is. Zack Polanski van de Greens en Zohran Mamdami weten mensen te overtuigen met een kleurklasse narratief. Door constant te benadrukken dat heel veel mensen hetzelfde willen. Een veilig thuis, een leefbaar inkomen, jezelf kunnen zijn, hoewel we allemaal heel erg verschillend zijn. En dat de zondebokpolitiek van extreemrechts ons verdeelt. En er dus voor zorgt dat we die idealen nooit gaan bereiken. Het zorgt ervoor dat de miljardairs nog steeds belastingvoordelen krijgen, de huren omhoog gaan en de lonen omlaag. Het is een narratief dat aantoonbaar beter werkt als zowel een moreel betoog als het meebuigen met racisme.

En dat maakt dat Mamdami en Polanski wel verkiezingscampagnes winnen. En het zich kunnen veroorloven om authentiek en onverbloemd links te zijn. En het is die authenticiteit die extra aanstekelijk werkt. Waar linkse politici die streng migratiebeleid verdedigen onoprecht over komen, en dus niet overtuigen, is Mamdami openlijk kritisch op Israël, als moslim en socialist. En gaat hij daar op 4 november de verkiezingen mee winnen.

In maart komen er gemeenteraadsverkiezingen aan. Die gaan een referendum worden over de afgelopen verkiezingen. En een perfecte plek om moderne campagne strategie uit te testen.

De schade die de opmars van extreemrechts heeft aangericht, ga je niet in een verkiezingscampagne ongedaan maken. Dat vergt jaren aan opbouwwerk. En dat is precies waarom we er zo snel mogelijk mee moeten beginnen. Ik wil in een wereld wonen waar solidariteit, duurzaamheid, en mede menselijkheid weer de norm zijn. Opgeven is geen optie. Extreemrechts laten winnen is geen optie.

Links moet het beter doen.

Geschreven door: Peter Kodde