12 tips voor actiegroepen om in te spelen op de verkiezingsperiode
Waar was jij toen het kabinet viel? En wat ga je nu doen? Harriët en ik zaten op de voor ons best mogelijke plek. Op een conferentie over weerbare tegenmacht met 50 wetenschappers, kritische journalisten en activisten. En dus stelden we de vraag:
"Wat moeten actiegroepen, NGO's en vakbonden doen tussen nu en de verkiezingen in oktober?"
Het antwoord op de vraag zal sterk verschillen per organisatie. Maar dit is wat we terug kregen.
Direct behoefte aan een strategiesessie?
1. Onze eerste welgemeende tip: Haal even diep adem. Laat het even bezinken. Er wordt nu overal geanalyseerd en gespeculeerd. Daar aan meedoen heeft meestal weinig zin. Pas over een paar dagen wordt er meer duidelijk. En vooral: de komende maanden wordt het erg druk. Wees uitgerust voor de start.
2. Vier het moment. De val van een radicaal rechts kabinet is ook iets om op te proosten.
3. Ja, de verkiezingen zijn een strategische kans, en je zult vaak niet anders kunnen als er iets mee doen. Strategie is ook keuzes maken. Wat ga je even niet doen om ruimte te maken voor acties en campagnes gericht op de verkiezingen?
4. Waarom is verkiezingskoorts aanstekelijk? Omdat verkiezingen een kans bieden op verandering. En los van hoe realistisch die kans is, die hoop maakt dat mensen eerder mee gaan doen aan je campagne of demonstratie, en makkelijker te betrekken zijn. Grijp die kans. En gebruik dit moment om de mensen te organiseren en aan je te binden die je na de verkiezingen nodig hebt om tegenmacht mee op te bouwen. We gaan een diepgeworteld netwerk in de maatschappij nodig hebben om in elke wijk en op elke werkvloer verzet te bieden aan zondebok politiek. Zonder dat netwerk gaan we niet kunnen winnen.
5. Wees realistisch. Ja nieuwe verkiezingen zijn belangrijk, maar verwacht er geen wonderen van. En blijf dus ook lange termijn plannen maken. Sociale verandering is traag, en we krijgen pas een omslag in de politiek als we een maatschappelijke meerderheid hebben gebouwd die eerlijk, duurzaam en inclusief beleid verkiesbaar maakt. Dat gaat ons niet voor oktober lukken.
6. Wil je partijprogramma's beïnvloeden? Dan moet je er snel bij zijn. Benader fracties of de commissie die het partijprogramma schrijft. Houd er rekening mee dat die nu bestookt worden met brieven met wensenlijstjes. Houd het kort en val op. En als je de contacten hebt, benader ze rechtstreeks voor een gesprek. Veel meer tips over lobbyen vind je in het gratis E-Book Tips voor de Burgerlobbyist van Lobby Lokaal
7. In juli en september zijn er weer partijcongressen. Bij veel partijen is dat het moment dat leden invloed hebben. Sprokkel groepjes leden bij elkaar en help ze mee om moties en amendementen te schrijven. Dat is de inside game. Partijcongressen zijn ook een goed moment om buiten de deur te staan met een actie om leden en journalisten te bereiken met je verhaal.
8. De verkiezingscampagne barst waarschijnlijk pas echt los na de zomer, en dat is het moment dat je politici in het land kan tegen komen op partijbijeenkomsten, debatten of op straat. Een perfect moment om ze die lastige vraag te stellen, iets te overhandigen of ze een belofte te ontlokken. Als je zelf een evenement organiseert, is die kans nog groter.
9. Probeer van jouw thema een onderwerp te maken van het publieke debat met opiniepeilingen, acties of publicaties. Dat kan met goede voorstellen, of door je politieke tegenstander te provoceren. Vaak kun je dat niet alleen. Overweeg in te zetten op stembusakkoorden zoals het succesvolle regenboogakkoord.
10. Ook de aankomende verkiezingscampagne wordt gedomineerd door zondebok politiek. Haat tegen onder andere trans mensen, moslims en vooral migranten worden door politici misbruikt om de aandacht af te leiden van de echte problemen. Veel organisaties vermijden het onderwerp, omdat het zo gepolariseerd is. Of omdat het niet hun single issue is. En dat werkt niet meer. Ook als je met wonen, klimaat, natuur of je buurt bezig bent, heb je last van zondebok politiek. En als je het nu toestaat dat gemarginaliseerde groepen worden ontmenselijkt, is het aftellen totdat je zelf aan de beurt bent. Het frustrerende is, argumenten en feiten slaan dood in dit debat. Wat wel werkt? Zondebokpolitiek expliciet benoemen voor wat het is, een verdeel en heersstrategie en een afleidingsmanoeuvre. Meer tips in dit oude Correspondent artikel over framing en narratieven.
11. Waar komt al die radicaal rechtse framing en desinformatie vandaan? Meestal van social media. En vaker dan dat mensen denken, is dat afkomstig van georganiseerde desinformatie & haat campagnes die werken met bot accounts om de algoritmes van YouTube, Tiktok en Instagram te bespelen. En waar miljoenen euro's aan besteed worden van bijvoorbeeld Russische inlichtingendiensten en radicaal rechtse Amerikaanse miljonairs. En die gaan ook proberen deze verkiezingen te beïnvloeden. Blijf dat benoemen. Voor een indruk van hoe dat werkt zie het onderzoek van NINSA. De werking van woorden als wapen, demoniserende dynamieken tegenover transgender mensen, joden en moslims in het publieke debat.
12. Denk nu al na over de dag na de verkiezingen. Want verkiezingsbeloftes worden snel gedaan, maar na de verkiezingen komt het er op aan om politici zich aan hun beloftes te laten houden. Welk machtsmiddel heb je in handen om dat te kunnen doen? Een heel voor de hand liggend machtsmiddel is de gemeenteraadsverkiezingen die al in Maart 2026 volgen. Kun je politieke partijen beloven ze het vuur aan de schenen te leggen of juist te steunen in maart? Het belooft een vreselijk ingewikkelde formatie periode te worden. En – als de PVV wordt uitgesloten van een nieuw kabinet – is een coalitie door het midden de meest waarschijnlijke uitkomst.
Met Stroomversnellers helpen we je graag met jouw campagne!